پاسخ گندم به باقیمانده ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی در خاک

چکیده      استفاده و مدیریت بهینه ماده آلی یک جنبه مهم تولید پایدار در سیستم‌های زراعی است. با توجه به مقدار نسبتاً کم ماده آلی در خاکهای زارعی ایران و اثرات زیست محیطی مصرف مداوم کودهای شیمیایی، مصرف توأم کود شیمیایی و مواد آلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در همین راستا به­منظور بررسی اثر باقیمانده ورمی­کمپوست و کود شیمیایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات کیفی گندم (Triticum aestivum L.) رقم بهار، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 11 تیمار و چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه در سال 1393 اجرا شد. تیمارها شامل 1- مصرف 50­ درصد NPK ، 2- 50 درصد NPK+ ­3­ تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 3- 50 درصد NPK+ 5 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 4- ­50­­ درصد NPK+ 7 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 5- 100­ درصد NPK، 6- 3 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 7- 5 تن ورمی‌کمپوست در هکتار، 8- 7 تن ورمی­کمپوست در هکتار، 9- 3 تن ورمی­کمپوست در هکتار+ (100­ درصد NPK منهای عناصر غذایی موجود در 3 تن ورمی‌کمپوست)، 10- 5 تن ورمی‌کمپوست+ (100­ درصد NPK منهای عناصر غذایی موجود در 5 تن ورمی‌کمپوست) و 11- 7 تن ورمی­کمپوست در هکتار+ (100 درصد NPK منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی‌کمپوست) بود. نتایج نشان ­داد بیش‌ترین تعداد دانه در سنبله در تیمارهای 11 و 4 و کم‌ترین میزان آن هم در تیمارهای مصرف 50­ درصد NPK  و 3 تن ورمی‌کمپوست مشاهده شد. بیش‌ترین وزن هزار دانه با کاربرد 7 تن ورمی­کمپوست+ (100 درصد NPK  منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی‌کمپوست) حاصل ­شد که در مقایسه با تیمارهای 50 و 100 درصد NPK  به­ترتیب 88/15 و 31/6 درصد افزایش نشان ­داد. همچنین بالاترین عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیمار 11 مشاهده شد. بیش‌ترین (6/998 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین (4/403 کیلوگرم در هکتار) عملکرد پروتئین به ترتیب به تیمارهای  11 و 6 تعلق داشتند. میزان فسفر، آهن، روی و منگنز دانه نیز با مصرف ورمی‌کمپوست در تلفیق با کود شیمیایی بهبود یافت. براساس نتایج این پژوهش، باقیمانده تیمار 7 تن ورمی­کمپوست بعلاوی 100 درصد NPK  منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی‌کمپوست کمیت و کیفیت دانه گندم را نسبت به سایر تیمارها بهبود بخشید.